Elektrik

Trambüs Nedir?

Trambüs, ihtiyacı olan enerjiyi yol boyunca havada asılı olan elektrik hattından alan elektrikli otobüstür. Trambüslerin yurt dışındaki adı troleybüstür, ama ülkemizde bu araçların ismi trambüs olarak geçmektedir.

trambüs nedir
Trambüsler, tramvaylarla büyük benzerlik gösterir. Ancak tramvaylar raylardan hareket ederken trambüsler tekerlekleri sayesinde hareket eder. Ayrıca trambüslerde iki kablo kullanılırken tramvaylarda tek kablo kullanılmaktadır. Bunun nedeni trambüsler lastik tekerlek kullandığı için devreyi tamamlayamamaktadır. Bu nedenle trambüslerde iki kablo kullanılır. Diğer fark ise trambüslerin tekerlekleri olması nedeniyle tramvaylara göre hareket kabiliyeti daha fazladır yani bir miktar sağa veya sola gidebilir.

Araçların kaportaları aynı otobüs gibi üretilmiş olmakla birlikte, araçlar 400 voltun üzerinde düz akımla çalışan elektrik motoruyla hareket ediyor. Trambüs motorları maksimum seviyede sessiz ve güçlüdür. Araçlarda debriyaj ve gaz pedalı bulunmaz ve gaz pedalı yerine, akım geçişini ayarlayarak hızı yükselten reosta adı verilen özel bir pedal bulunur.

Trambüslerde bulunan bataryalar sayesinde araçlar yol çalışmalarından, elektrik kesintilerinden ve araç üstünde bulunan kabloların temassızlığından etkilenmemektedir. Günümüzde üretilen yeni trambüsler elektrik enerjisinin yanında dizel yakıt ile de çalışabilmektedir.

Trambüsün Tarihçesi

ilk-trambus
İlk Trambüs

Ülkemizde trambüs, yurt dışında troleybüs olarak adlandırılan bu araçların orijinal adı Trolley Coach’’tır. İlk trambüs sistemi 29 Nisan 1882 tarihinde Berlin’de kurulmuştur.

1900’’lere gelindiğinde İtalya, Almanya, Fransa ve Orta Avrupa’’da ticari amaçlarla trambüs üretimine başlandı. 1930’’larda bu ülkelerde ve Amerika’’da şehir içi yolcu taşımacılığında trambüsler kullanıldı. Günümüzde Fransa ve İtalya gibi ülkelerin bazı şehirlerinde halen trambüs kullanımı devam etmektedir.

Türkiye’de Trambüs Kullanımı

Trambüs ülkemizde İstanbul, Ankara ve İzmir’de kullanılmıştır. İlk olarak 1947’de Ankara’da hizmete başlayan trambüsler Ulus-Bakanlıklar hattında kullanılmıştır. 10 adet Brill marka, 10 adet FBW marka ve 1952’de alınan 13 MAN araçla birlikte Ankara’da trambüs sayısı 33’ü bulmuştur. Bu markaların haricinde bazı dönemlerde Alfa-Romeo marka trambüsler de kullanılmış ve bu araçlar Dışkapı-Bahçelievler ile Dışkapı-Kavaklıdere hatlarında hizmet vermiştir. 1981 yılına gelindiğinde trafiği aksattıkları ve yavaş gittikleri nedenleriyle trambüsler Ankara’da hizmetten kaldırıldılar.

trambus
Ortaköy Aksaray Hattında Bir Trambüs

Trambüsler, İstanbul’’da 27 Mayıs 1961’’de faaliyete başlamıştır. Trambüs sisteminin maaliyeti o günkü rakamlarla 70 Milyon TL’yi bulmuştur.Araçlar, sadece Avrupa yakasında toplam 45 km’lik hatlarda hizmet veriyordu. Hatlarda çalışan 100 trambüsün garajı Şişli ve Galata’daydı. 1968 yılında İETT ustaları tarafından üretilen, Tosun adı verilen, 101 numaralı araç da trambüs olarak kullanılmaya başlamıştır. Elektrik kesintileri ve arızaları nedeniyle sık sık yollarda kalan ve seferleri aksayan Trambüsler, trafiği engellediği gerekçesiyle 1984’te kullanımdan kaldırılır. İstanbul’daki trambüsler İzmir Belediyesi’ne bağlı ESHOT (Elektrik, Su, Havagazı, Otobüs ve Troleybüs) Genel Müdürlüğü’ne satılır.

Trambüsleri kullanmayı en son bırakan şehir İzmir olmuştur. Araçlar 1954’te kullanıma açılır. 1984’te İstanbul’da kullanımının sona erdirilmesiyle nedeniyle trambüsler İzmir’e gönderildi. 1992 yılına gelindiğinde İzmir’de trambüslerden vazgeçti hizmetten kaldırdı.

1900’lü yıllarda ülkemizde kullanılan trambüsler yaşanan sıkıntılardan dolayı kullanımdan kaldırılmıştır.

Malatya Trambüs’ü Seçti!

Malatya'da kullanılan yeni modern bir trambüs
Malatya’da kullanılan yeni modern bir trambüs

Tarihte yaşanan tüm sorunlara rağmen Malatya Büyükşehir Belediyesi, toplu ulaşımda yine trambüsleri seçti. Trambüsler 11 Mart 2015’te kullanıma açıldı. Bozankaya Şirketi tarafından üretilen yerli trambüsler modern teknolojilerle donatıldı. Yerli trambüsler, elektrik enerjisiyle çalışabildiği gibi dizel yakıt ile de çalışabiliyor. Araçlarda dizel yakıt da kullanılması elektrik kesintisi, arıza gibi durumlarda birçok sorunu önlüyor. Malatya’da kullanılan trambüsler 80 km hıza ulaşabiliyor ve önündeki araçları 1,5 şerit sollayabiliyor.

malatya-trambus-yandi4 Gün Sonra Trambüs Yandı

Tüm modern ve yeni donanımlara rağmen Malatya’da faaliyete geçen bir trambüs sadece 4 gün sonra 15 Mart 2015 tarihinde İnönü Üniversitesi Kampüsü’nde yanarak hurdaya çıktı, bu olayda kimse zarar görmezken olaydan sonra yapılan incelemeler sonucunda trambüsün yanma sebebi olarak kontaktör kutusundaki kontaktörün arktan dolayı aşırı derece ısındığı ve kutuda oluşan yüksek basınç gösterildi.

Mesut Taşkın

Elektrik Mühendisi Mesut Taşkın, Yıldız Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği bölümü mezun olup, sektörde özel şirketlerde 3 yılı aşkın deneyimiyle Scada Mühendisi, Otomasyon Mühendisi, Bakım Mühendisi olarak çalışmış/çalışmaktadır ve danışmanlık vermektedir.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu